ในปีพ.ศ. 2559 ที่ผ่านมา โครงการ ECOSWat จัดอบรมเชิงปฏิบัติการในเรื่องมาตรการปรับตัวโดยอาศัยระบบนิเวศ (EbA) กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในภาคส่วนที่เกี่ยวกับน้ำ ร่วมกับการประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ของมาตรการ EbA ให้กับองค์กรที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการน้ำในประเทศไทย
การฝึกอบรมมุ่งเน้น (1) สร้างความชัดเจนในแนวคิดของ EbA และการปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ รวมถึงวิธีการที่จะนำ EbA ไปใช้กับแผนบริหารจัดการน้ำ และ (2) สร้างความเข้าใจที่ดีขึ้นเกี่ยวกับบริการของระบบนิเวศ มูลค่า และวิธีการประเมินมูลค่าของบริการของระบบนิเวศ
การฝึกอบรมมีผู้เข้าร่วมรวมถึงผู้เชี่ยวชาญประมาณ 200 ท่านจากองค์กรที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการน้ำของประเทศไทยได้แก่ กรมทรัพยากรน้ำ และกรมชลประทาน ซึ่งมีอำนาจในการตัดสินใจเกี่ยวกับประเด็นต่างๆ ของภาคน้ำในประเทศไทยทั้งระดับชาติและระดับภูมิภาค
นายนิทัศน์ พรมพันธุ์ วิศวกรจากกรมทรัพยากรน้ำและทีมงานกำลังออกแบบบ่อดักตะกอน ซึ่งนับเป็นมาตรการ EbA แรกที่จะดำเนินการที่ลุ่มน้ำย่อยห้วยสายบาตร จังหวัดขอนแก่น มาตรการดังกล่าวจะช่วยลดปริมาณตะกอนที่ไหลไปสู่อ่างเก็บน้ำหนองใหญ่ รวมทั้งจะมีการปลูกพืชน้ำเพื่อลดการทับถมของตะกอนและสร้างระบบนิเวศที่ดีกว่า ซึ่งจะส่งผลให้ปลาและพืชเพิ่มขึ้น และสามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นประโยชน์ต่อคนในท้องถิ่นจริง
“สภาพแวดล้อมของการฝึกอบรมเอื้อต่อการเรียนรู้ …เนื่องจากมีการโต้ตอบ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันและเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมหยิบยกประเด็นเพื่อสร้างความเข้าใจที่ชัดเจน ซึ่งทำให้เกิดการเรียนรู้ใหม่ ผมชอบวิธีการแบบนี้มากและรู้สึกสนุกกับการทำงานกลุ่ม การฝึกอบรมได้ช่วยให้ผู้เข้าร่วมมีวิธีคิดใหม่ๆ เกี่ยวกับกระบวนการบริหารจัดการน้ำ ผมดีใจที่ได้เรียนรู้เกี่ยวกับ EbA มากครับ”
นายนิทัศน์ พรมพันธุ์
วิศวกร สำนักอนุรักษ์และฟื้นฟูแหล่งน้ำ กรมทรัพยากรน้ำ
สำหรับการวางแผนออกแบบทางวิศวกรรมในการบริหารจัดการน้ำที่ผ่านมามักไม่ได้คำนึงถึงระบบนิเวศ แต่หลังจากได้รับการฝึกอบรมได้มีการบูรณาการ EbA มาใช้กับแผนบริหารจัดการน้ำเพิ่มขึ้น นายนิทัศน์ฯ ได้เสนอแนะเพิ่มเติมว่า การฝึกอบรมเฉพาะทางในหัวข้อการออกแบบมาตรการ EbA และหลักเกณฑ์ในการพิจารณาและติดตามผลกระทบของการดำเนินการ ยังสามารถเป็นหัวข้อสำหรับเสริมสร้างความเข้าใจของวิศวกรอีกด้วย นอกจากนี้ ควรส่งเสริมให้ชุมชนได้มีโอกาสเรียนรู้เกี่ยวกับมาตรการ EbA เพื่อก่อให้เกิดความเข้าใจ ตระหนักรู้ อันจะนำไปสู่การยอมรับหากมีการนำมาตรการ EbA เข้ามาดำเนินการในพื้นที่ลุ่มน้ำของชุมชนนั้นๆ ต่อไปในอนาคต
การบูรณาการมาตรการการปรับตัวโดยอาศัยระบบนิเวศ (EbA) เข้ากับแผนบริหารจัดการน้ำไม่สามารถประสบความสำเร็จได้ หากขาดกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย การประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ของบริการของระบบนิเวศจะช่วยให้ผู้มีอำนาจตัดสินใจเกิดความเข้าใจเกี่ยวกับผลประโยชน์ของบริการของระบบนิเวศได้ชัดเจนขึ้น
“ดิฉันคิดว่าการฝึกอบรมนี้มีประโยชน์มาก เราสามารถเข้าใจแนวคิด EbA ได้อย่างถูกต้องจากการฝึกอบรมครั้งนี้ อีกทั้งยังช่วยให้เราสามารถหามูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ของบริการของระบบนิเวศได้ ดิฉันคิดว่าควรมีการจัดฝึกอบรมเช่นนี้อย่างต่อเนื่อง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลายๆ แห่งควรจะเข้าร่วมโครงการนี้ด้วย”
นางสาววันทนีย์ สกุลศักดิ์
นักวิชาการสิ่งแวดล้อมปฏิบัติการ
สำนักบริหารโครงการ กรมชลประทาน